De risico-analyse, basis voor verstandig ondernemingsbeleid
29 september 2017
Heeft een risico-analyse zin? Niet zo’n moeilijke vraag. Mijn stelling is dat een investering in een risico-analyse zich kan terugbetalen en de bedrijfsvoering kan versterken.
Kennis over de risico’s bij een bedrijf maakt het eenvoudiger om te bepalen wat de aard en dekking van een verzekering moet zijn. Maar wegen de kosten bij elk bedrijf op tegen de baten? Als een analyse in de papieren gaat lopen, is het dan niet simpeler en goedkoper om de eerste de beste all-risk verzekering af te sluiten?
Voor een particulier kan deze vraag vaak bevestigend worden beantwoord. Wie een brandverzekering op zijn huis afsluit, kan met een rond en royaal bedrag als dekking vrij snel klaar zijn met rekenen. Als het pand is gekocht voor 5 ton euro, dan kunnen de kosten van herbouwen wellicht op 6 ton zijn te schatten. Neem nog wat extra speelruimte en dan zal de dekking wellicht uitkomen op 7 ton. Dat lijkt nattevingerwerk, maar ik denk dat het in de meeste gevallen niet ingewikkelder zal worden. Ook gaat de premie van die extra ton ook niet over de kop.
Bij bedrijven ligt het iets ingewikkelder. Het gaat meestal om grotere objecten en belangen en om bedrijfsactiviteiten waar risico’s aan kleven. Soms wordt er met bepaalde stoffen gewerkt, of het bedrijf slaat gevaarlijke stoffen op waarvoor vergunningen nodig zijn. Als ik zo’n analyse maak, dan moet ik allerlei vragen meewegen. Is het pand na een brand zomaar te herbouwen, of kunnen voorschriften en de noodzaak van nieuwe vergunningen herbouw complexer en vooral duurder maken? Wat zijn de afhankelijkheden? Hoe snel kunnen de activiteiten in het getroffen gebouw elders worden voortgezet? En zijn dan de machines waarmee het werk gedaan wordt vlot leverbaar? U merkt het: risico-analyse is gebaseerd op vragen stellen.
Wie dat doet, komt op zaken die het plaatje flink veranderen. Dat merkte het management van een koekfabriek, dat een van zijn productielocaties zag afbranden. Het machinepark – voor een specifiek type koek – was uniek en niet elders binnen de organisatie voorhanden. Een vervangende locatie was moeilijk te vinden en de herbouw van de afgebrande fabriek kostte veel tijd. Maar wat bij nader inzien ook veel geld heeft gekost, is het feit dat ook na de met de verzekeraar afgesproken uitkeringstermijn de productie nog moest worden uitbesteed aan een andere producent. Dit was noodzakelijk om te garanderen dat het product in de schappen van supermarkten aanwezig bleef tijdens de herstel- en herbouwperiode. Kosten die het bedrijf gezien de hevige concurrentie in de markt voor lief moest nemen om niet buiten spel te raken. Een goede analyse had dat extra risico en die extra (onverzekerde) schade aan het licht gebracht en mogelijk alarmbellen laten rinkelen voordat er brand ontstond.
Wie met verhalen als deze in het achterhoofd naar bedrijfsrisico’s kijkt, komt wellicht tot de conclusie dat bepaalde risico’s het waard zijn om goed verzekerd te worden. Hoe groter de strop en de potentiële gevolgschade, hoe meer je daarmee in de verzekeringsdekking rekening moet houden. Het alternatief is ook mogelijk. Wie uit een analyse concludeert dat er onvermoede risico’s zijn, kan besluiten zelf maatregelen te nemen. Een risico-analyse is wat dat betreft een tool die de basisinformatie levert om bedrijfseconomische beslissingen te nemen. Kennis geeft keuzemogelijkheden.
Ik denk dat men bij de koekfabriek achteraf gezien ook dat soort keuzes zelf had willen maken. Dan had het bedrijf vermoedelijk de productie van de koeken gespreid. In die zin kan een risico-analyse managementinformatie opleveren. Bij een professioneel geleide onderneming wíl men dit soort dingen ook weten, is mijn ervaring. Tijdens een themadiscussie met vakgenoten die ik onlangs bijwoonde, bestond ook enige scepsis over de vraag of een risico-analyse soms ‘overkill’ kan zijn en te kostbaar in vergelijking tot de verzekeringskosten. Ik denk dat daar een kern van waarheid in zit. Als je bedrijf klein is of de activiteiten en de gebruikte stoffen zijn niet bijzonder risicovol, dan is een risico-analyse een investering die wellicht niet ‘uit’ kan. Voor een grote onderneming, met veel bedrijfspanden en een complex risicoplaatje, ligt het heel anders. Een risico-analyse kan daar maanden in beslag nemen, maar op een kolossale verzekeringspremie is er dan ook iets te winnen.
Gelukkig realiseren veel ondernemers in risicovollere branches zich hun verantwoordelijkheden. Zo is men zich in de petrochemie zeer bewust van het belang van risico-analyses, gewend als ze in die branche zijn aan periodieke veiligheidsaudits. Elke ondernemer zal zijn eigen afwegingen moeten maken, kijkend naar de specifieke situatie bij zijn bedrijf. Ik zou niet graag in de schoenen staan van de ondernemer die zich na een calamiteit met ernstige, mogelijk verwijtbare gevolgen moet verantwoorden voor de rechter. “Wat heeft u gedaan om de risico’s van uw bedrijfsactiviteiten goed in beeld te krijgen?” is een vraag die voor sommigen moeilijk te beantwoorden zal zijn.
De risico-analyse hoort dus bij ondernemen. Zo’n analyse legt de basis voor verstandig ondernemingsbeleid.
